Një pjesë e konsiderueshme e popullsisë së Bashkisë Has mbështetet në ndihma sociale për të përmbushur nevojat e tyre themelore. Sipas të dhënave nga Plani Social Vendor 2024-2027 i rishikuar, 1689 familje, që përbëjnë rreth 38.9% të popullsisë së bashkisë, janë përfituese të Ndihmës Ekonomike (NE) nëpërmjet ligjit Nr. 57/2019 “Për asistencën sociale në Republikën e Shqipërisë”.
Shpërndarja Gjeografike dhe Trendet
Shpërndarja e këtyre familjeve nëpër njësitë administrative nuk është uniforme. Njësia Administrative Golaj zë numrin më të madh, ku përqindja e familjeve përfituese arrin 36.83%. E ndjekur nga Njësia Administrative Krumë me 33.75%, Njësia Administrative Fajzë me 21.49% dhe Njësia Administrative Gjinaj me 7.93%.
Gjatë periudhës 2020-2023, një trend i qartë dallohet: ndërsa Golaji dhe Kruma shënojnë një rritje të numrit të përfituesve, Fajza dhe Gjinaji tregojnë një trend në rënie. Në përgjithësi, në shtator 2023, numri i përgjithshëm i familjeve përfituese ishte 0.18% më i lartë se në vitin 2020.
Rritje e Fondit dhe e Masës së Ndihmës
Një tregues pozitiv është rritja e konsiderueshme e fondit të Ndihmës Ekonomike. Në vitin 2023, ky fond u rrit me 56.67% krahasuar me vitin 2020. Kjo rritje u pasqyrua drejtpërdrejt në masën mesatare të ndihmës për familje, e cila në vitin 2023 arriti në 9779 lekë, një rritje prej 56.38% krahasuar me 6253 lekët e vitit 2020.
Përqindja e familjeve aplikuese që aprovuan për këtë ndihmë është jashtëzakonisht e lartë. Në vitin 2023, mbi 99% e aplikuesve u miratuan për të përftuar NE, ndryshe nga 98% në vitin 2020.
Karakteristikat e Familjeve Përfituese
Profili i familjeve që marrin ndihmë ekonomike tregon disa tipare të rëndësishme:
- Madhësia e familjes: Familjet me 5 anëtarë e lart përbëjnë pjesën më të madhe (64.48%). Përqindjet specifike janë: 31.29% për familjet me 5 anëtarë, 19.42% për ato me 6 anëtarë dhe 13.78% për familjet me mbi 6 anëtarë. Këto familje me madhësi të konsiderueshme kanë nevoja më komplekse dhe kushte më të vështira për të dalë nga varfëria.
- Përbërja: 8.76% e familjeve përfituese janë të kryera nga gra dhe vajza. Përveç kësaj, 22.6% e familjeve kanë të paktën një anëtar me paaftësi.
- Varfësi e thelluar: Gjatë fokus-grupeve me profesionistë të bashkisë, u konstatua se në mbi 90% të rasteve, Ndihma Ekonomike përfaqëson të ardhmen e vetme të familjes, e cila megjithatë nuk mjafton për të mbuluar të gjitha nevojat. Gjendja e këtyre familjeve përkeqësohet ndjeshëm gjatë muajve të dimrit.
Skema të Tjera dhe Sfidat e Integrimit
Përveç skemës kryesore, Bashkia Has ofron mbështetje për grupe specifike. Në shtator 2024, nga NE mbështeten 3 viktima të dhunës familjare, 1 familje me trinjakë dhe 4 fëmijë në shërbim kujdestarie.
Një pjesë integrale e pagesës së NE janë subvencionet shtesë për familjet me fëmijë të vegjël për vaksinim dhe arsim, deri në 400 lekë shtesë në muaj.
Një skemë tjetër mbështetëse është fondi 6%, i cili aktualisht ndihmon rreth 162 familje. Kur mblidhen të dyja skemat, rezulton se 39.66% e të gjithë popullsisë së Bashkisë Has merr një formë ndihme financiare direkte.
Megjithë përpjekjet, sfidat mbeten të shumta. Njëra prej tyre është numri i lartë i familjeve që kanë mbi 5 vjet që përfitojnë NE, ku “Programi i Daljes” përmes punësimit po rezulton i vështirë për tu zbatuar.
Sfidat e Së Ardhmes
Për të përmirësuar efektivitetin e sistemit, Bashkia Has identifikon katër sfida kryesore:
- Përmirësimi i Targetimit: Një vlerësim më i thellë social-ekonomik, i shoqëruar me intervista dhe vizita në shtëpi për familjet aplikuese dhe përfituese.
- Rritja e Kapaciteteve të Stafit: Investimi në trajnime të specializuara për stafin që administron dhe monitoron ndihmën, për të rritur efikasitetin e shërbimit.
- Integrimi i Shërbimeve: Zhvillimi i programeve që ofrojnë një qasje të koordinuar për të përgjigjur nevojave të shumanshme të përfituesve, si arsimi, shëndetësia dhe strehimi, përmes koordinimit më të mirë ndërmjet departamenteve të bashkisë.
- Ndërgjegjësimi Publik: Organizimi i fushatave informuese dhe përdorimi i mediave për të rritur ndërgjegjësimin dhe kuptimin e opinionit publik për qëllimet dhe impaktin e Ndihmës Ekonomike.
Në përgjithësi, sistemi i ndihmës sociale në Bashkinë Has është një mekanizëm jetik për një pjesë të madhe të komunitetit. Fokusi i ardhshëm duhet të jetë jo vetëm në rritjen e vëllimit të ndihmës, por edhe në përmirësimin e cilësisë së shërbimit dhe në integrimin e përfituesve në tregun e punës për një zgjidhje më të qëndrueshme.
